دانشکده فناوریهای نوین پزشکی

برنامه عملیاتی گروه آموزشی طب بازساختی

مقدمه

رشته‌های علوم سلولی کاربردی، مهندسی بافت و نانوفناوری پزشکی به‌عنوان حوزه‌های نوظهور در عرصه علوم پزشکی، نقش مهمی در توسعه روش‌های درمانی نوین، تولید محصولات زیستی، و ارتقاء کیفیت خدمات سلامت ایفا می‌کنند. این رشته‌ها با ماهیتی میان‌رشته‌ای، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق آموزشی، پژوهشی و فناورانه هستند. در این سند، برنامه‌ای عملیاتی جهت توسعه پایدار و هدفمند این رشته‌ها در دانشکده فناوری‌های نوین پزشکی ارائه می‌شود.

رسالت (ماموریت) رشته دکترای تخصصی علوم سلولی کاربردی

رشته دکترای تخصصی علوم سلولی کاربردی با هدف تربیت نیروی انسانی توانمند، خلاق و متخصص در زمینه مطالعه و بهره‌برداری از سلول‌ها به‌ویژه سلول‌های بنیادی برای کاربردهای تشخیصی، درمانی و تحقیقاتی در حوزه پزشکی شکل گرفته است. این رشته با رویکردی میان‌رشته‌ای، دانشجویان را با مفاهیم پیشرفته زیست‌شناسی سلولی و مولکولی، کشت سلول، فناوری‌های مهندسی ژنتیک، نانوفناوری زیستی، و روش‌های نوین درمانی آشنا ساخته و توانمندی‌های لازم جهت طراحی و اجرای پژوهش‌های بنیادی، توسعه فناوری‌های نوین زیستی و ایفای نقش در تیم‌های چندتخصصی حوزه پزشکی بازساختی و سلول‌درمانی را در آن‌ها پرورش می‌دهد.

این رشته در راستای پاسخ به نیازهای فزاینده کشور در حوزه درمان‌های پیشرفته، ارتقاء کیفیت خدمات سلامت، و توسعه پژوهش‌های کاربردی، بر تربیت پژوهشگران و اعضای هیئت علمی آینده‌نگر تأکید دارد که بتوانند در مرزهای دانش حرکت کرده و نقش مؤثری در توسعه علمی، صنعتی و اقتصادی کشور ایفا نمایند.

راهبرد (استراتژی) رشته دکترای تخصصی علوم سلولی کاربردی

رشته دکترای تخصصی علوم سلولی کاربردی با هدف پاسخگویی به نیازهای روزافزون نظام سلامت در حوزه‌های پیشرفته‌ای چون سلول‌درمانی، پزشکی بازساختی و زیست‌فناوری پزشکی، راهبردهای زیر را در مسیر تحقق مأموریت آموزشی، پژوهشی و فناورانه خود دنبال می‌کند:

۱. راهبرد آموزشی

• بازنگری و به‌روزرسانی سرفصل‌ها با تأکید بر مهارت‌های میان‌رشته‌ای و عملی
• بهره‌گیری از شیوه‌های نوین آموزش نظیر یادگیری مبتنی بر پروژه و آموزش ترکیبی (hybrid)
• توسعه دوره‌های کوتاه‌مدت تخصصی در حوزه‌های نوظهور (مانند ژن‌درمانی، ویرایش ژنومی، و نانوپزشکی)
• تقویت مشارکت دانشجویان در طرح‌های تحقیقاتی از مراحل اولیه تحصیل

۲. راهبرد پژوهشی

• حمایت هدفمند از پژوهش‌های بنیادی و کاربردی در حوزه سلول‌های بنیادی، تمایز سلولی، و مدل‌سازی بیماری‌ها
• ایجاد هسته‌های پژوهشی میان‌رشته‌ای با مشارکت گروه‌های مهندسی، نانو، داروسازی و بالینی
• ترغیب دانشجویان به انتشار مقالات با کیفیت بالا در مجلات بین‌المللی و ثبت اختراعات
• توسعه زیرساخت‌های پیشرفته مانند آزمایشگاه‌های کشت سلول، تصویربرداری سلولی و بیوانفورماتیک

۳. راهبرد فناورانه و نوآورانه

• ایجاد بستر مناسب برای تبدیل پژوهش‌ها به محصولات دانش‌بنیان و قابل تجاری‌سازی
• همکاری با مراکز رشد و شتاب‌دهنده‌های تخصصی در حوزه سلامت
• حمایت از ایجاد شرکت‌های نوپا توسط دانشجویان و اعضای هیئت علمی

۴. راهبرد بین‌المللی

• گسترش همکاری‌های علمی و پژوهشی با دانشگاه‌ها و مراکز بین‌المللی پیشرو
• فراهم‌سازی زمینه تبادل دانشجو و استاد
• مشارکت فعال در شبکه‌های علمی جهانی و کنسرسیوم‌های تحقیقاتی مرتبط با سلول‌درمانی

رسالت (ماموریت) رشته دکترای تخصصی مهندسی بافت

رشته دکترای تخصصی مهندسی بافت با هدف تربیت پژوهشگران و متخصصان نوآور در حوزه طراحی و تولید بافت‌های زیستی جایگزین برای کاربردهای درمانی و تحقیقاتی تأسیس شده است. این رشته با تلفیق علوم زیستی، مهندسی، فناوری‌های نوین و پزشکی، به دنبال توسعه دانش و فناوری در زمینه تولید داربست‌های زیستی، سلول‌درمانی، پزشکی بازساختی و مدل‌سازی بافت‌های انسانی برای مطالعات پیش‌بالینی و دارویی است.

دانش‌آموختگان این رشته با بهره‌گیری از دانش میان‌رشته‌ای، توانایی طراحی و اجرای پروژه‌های پیشرفته در زمینه بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده یا از بین‌رفته، توسعه محصولات زیست‌سازگار، و به‌کارگیری روش‌های نوین همچون چاپ زیستی، نانوفناوری و زیست‌مواد را خواهند داشت. این رشته همچنین بستری برای پاسخ به چالش‌های سلامت و درمان‌های نوین فراهم می‌آورد و نقش کلیدی در توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، صنایع زیست‌پزشکی، و ارتقاء سلامت جامعه ایفا می‌کند.

راهبرد (استراتژی) رشته دکترای تخصصی مهندسی بافت

رشته دکترای تخصصی مهندسی بافت با هدف تولید متخصصان کارآمد در طراحی و تولید بافت‌های زیستی جایگزین برای استفاده در درمان‌های پزشکی و بهبود کیفیت زندگی بیماران شکل گرفته است. این رشته با بهره‌گیری از پیشرفته‌ترین دانش‌های زیست‌شناسی، مهندسی، نانوفناوری و پزشکی، راهبردهای زیر را برای تحقق اهداف علمی، پژوهشی و فناورانه خود در دستور کار دارد:

۱. راهبرد آموزشی

• طراحی سرفصل‌های آموزشی پیشرفته در زمینه طراحی داربست‌های زیستی، سلول‌درمانی، و مهندسی ژنتیک
• تأکید بر آموزش عملی و مبتنی بر پروژه در آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های تخصصی
• فراهم کردن دوره‌های میان‌رشته‌ای برای دانشجویان به منظور ترکیب دانش مهندسی با علوم پزشکی
• توسعه مهارت‌های کارآفرینی و تجاری‌سازی در زمینه فناوری‌های پزشکی بازساختی

۲. راهبرد پژوهشی

• حمایت از پژوهش‌های بنیادی و کاربردی در زمینه تولید و تکثیر سلول‌ها، به‌ویژه سلول‌های بنیادی و توسعه مدل‌های بافتی
• همکاری با مؤسسات تحقیقاتی داخلی و بین‌المللی جهت ایجاد هسته‌های تحقیقاتی مشترک
• ارتقاء کیفیت مقالات پژوهشی و ارائه طرح‌های تحقیقاتی با قابلیت تجاری‌سازی
• توسعه آزمایشگاه‌های پیشرفته برای کشت و تمایز سلول‌ها، تولید بافت‌های زیستی، و ارزیابی عملکرد آن‌ها در مدل‌های حیوانی

۳. راهبرد فناورانه و نوآورانه

• همکاری با صنایع پزشکی و زیست‌پزشکی برای تجاری‌سازی محصولات تحقیقاتی
• طراحی و تولید سیستم‌های داربستی هوشمند با استفاده از مواد زیست‌سازگار و نانوذرات
• توسعه فناوری‌های چاپ زیستی و شبیه‌سازی بافت‌ها برای استفاده در درمان‌های شخصی‌سازی‌شده
• ترویج نوآوری در زمینه سلول‌درمانی و استفاده از فناوری‌های نوین برای بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده

۴. راهبرد بین‌المللی

• تقویت همکاری‌های علمی با دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی پیشرفته در سطح جهانی
• مشارکت در پروژه‌های بین‌المللی مرتبط با مهندسی بافت و پزشکی بازساختی
• حمایت از تبادل دانشجویان و اساتید برای گسترش تجربه‌های علمی و پژوهشی

رسالت (ماموریت) رشته دکترای تخصصی نانوفناوری پزشکی

رشته دکترای تخصصی نانوفناوری پزشکی با هدف تربیت پژوهشگران و متخصصان پیشرو در عرصه به‌کارگیری فناوری نانو در علوم پزشکی و زیست‌پزشکی طراحی شده است. این رشته با رویکردی میان‌رشته‌ای، به دنبال توسعه و کاربرد فناوری‌های نانو در تشخیص، درمان، پیشگیری و نظارت بر بیماری‌ها می‌باشد و زمینه‌ساز نوآوری‌های تحول‌آفرین در نظام سلامت است.

دانش‌آموختگان این رشته با تسلط بر مفاهیم پیشرفته در حوزه‌های نانومواد زیست‌سازگار، نانودارورسانی، تصویربرداری پزشکی مبتنی بر نانوذرات، تشخیص‌های زیستی دقیق (biosensing) و مهندسی زیستی، توانایی طراحی و اجرای پژوهش‌های پیشرفته و توسعه فناوری‌های نوین پزشکی را خواهند داشت. این رشته همچنین بستر مناسبی برای توسعه تعاملات بین‌المللی علمی، شکل‌گیری شرکت‌های دانش‌بنیان، و پاسخ به نیازهای آینده‌نگر حوزه سلامت در سطح ملی و جهانی فراهم می‌آورد.

راهبرد (استراتژی) رشته دکترای تخصصی نانوفناوری پزشکی

رشته دکترای تخصصی نانوفناوری پزشکی با هدف تربیت متخصصان برجسته و پیشرو در به‌کارگیری فناوری نانو در حوزه‌های پزشکی و زیست‌پزشکی شکل گرفته است. این رشته با رویکردی میان‌رشته‌ای، راهبردهای زیر را برای تحقق اهداف آموزشی، پژوهشی و فناورانه خود دنبال می‌کند:

۱. راهبرد آموزشی

• طراحی و به‌روزرسانی سرفصل‌های آموزشی با تأکید بر فناوری‌های نانو در کاربردهای پزشکی، زیست‌پزشکی، و دارورسانی
• توسعه دوره‌های میان‌رشته‌ای برای ارتباط نزدیک با سایر رشته‌های مهندسی، زیست‌شناسی و پزشکی
• برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های تخصصی کوتاه‌مدت در زمینه‌های پیشرفته نظیر نانوذرات دارورسان، تصویربرداری نانو، و زیست‌حسگری
• تقویت قابلیت‌های کارآفرینی و تجاری‌سازی فناوری‌های نانوپزشکی با همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان

۲. راهبرد پژوهشی

• ارتقاء پژوهش‌های بنیادی و کاربردی در زمینه نانوذرات دارورسان، فناوری‌های نانو برای درمان سرطان، و تصویربرداری پزشکی
• ایجاد هسته‌های پژوهشی میان‌رشته‌ای با مشارکت گروه‌های مهندسی نانو، علوم پزشکی و داروسازی
• تقویت و تسهیل ارتباط با صنایع نانو و زیست‌پزشکی به‌منظور ترجمه پژوهش‌ها به محصولات کاربردی
• حمایت از دانشجویان برای ارائه مقالات علمی با کیفیت بالا و مشارکت در پروژه‌های تحقیقاتی بین‌المللی
• ۳. راهبرد فناورانه و نوآورانه
• توسعه نانوذرات هوشمند برای دارورسانی هدفمند و دقیق در درمان بیماری‌های خاص
• طراحی و تولید فناوری‌های پیشرفته برای تصویربرداری و تشخیص زودهنگام بیماری‌ها با استفاده از نانوحسگرها
• تأسیس آزمایشگاه‌های پیشرفته برای توسعه و تست فناوری‌های نانو در مدل‌های بالینی
• حمایت از ایجاد استارت‌آپ‌های دانش‌بنیان در حوزه نانوپزشکی و داروسازی نانو
• ۴. راهبرد بین‌المللی
• گسترش همکاری‌های علمی و پژوهشی با دانشگاه‌ها، موسسات تحقیقاتی و شرکت‌های پیشرو در حوزه نانوپزشکی در سطح جهانی
• ایجاد فرصت‌های تبادل دانشجو و استاد برای انتقال تجربه‌ها و پیشرفت‌های علمی در عرصه نانوفناوری پزشکی
• مشارکت در کنفرانس‌های بین‌المللی و پروژه‌های تحقیقاتی مشترک با مراکز علمی برجسته

اهداف کلان رشته های علوم سلولی کاربردی، مهندسی بافت و نانوفناوری پزشکی

• ارتقاء سطح آموزش نظری و عملی با رویکرد مهارت‌محور و پژوهش‌محور
• ایجاد زیرساخت‌های فناورانه و آزمایشگاهی برای توسعه پژوهش‌های نوآورانه
• تربیت نیروی انسانی متخصص، پژوهشگر و کارآفرین در حوزه‌های هدف
• ایجاد ارتباط مؤثر با صنعت و ساختارهای تجاری‌سازی علم
• گسترش تعاملات بین‌المللی علمی، آموزشی و پژوهشی

اهداف عملیاتی و راهبردهای اجرایی رشته های علوم سلولی کاربردی، مهندسی بافت و نانوفناوری پزشکی

1-      ارتقاء کیفیت آموزشی

• بازنگری سرفصل دروس با تاکید بر مهارت‌های عملی، میان‌رشته‌ای و فناوری‌محور
• استفاده از شیوه‌های نوین تدریس (آموزش مبتنی بر پروژه، واقعیت مجازی، شبیه‌سازی و...)
• جذب اعضای هیئت علمی جوان و متخصص در حوزه‌های روز
• طراحی و اجرای دوره‌های کوتاه‌مدت تخصصی برای ارتقاء مهارت‌های عملی دانشجویان
• توسعه همکاری آموزشی با مراکز تحقیقاتی و صنعتی

شاخص‌های ارزیابی: تعداد واحدهای عملی جدید، میزان رضایت دانشجویان، میزان اشتغال فارغ‌التحصیلان در مشاغل تخصصی

2-      تقویت زیرساخت‌های پژوهشی و فناورانه

• تجهیز و راه‌اندازی آزمایشگاه‌های تخصصی شامل:

• 1. آزمایشگاه کشت سلول پیشرفته
  2. آزمایشگاه مهندسی بافت (بیورآکتور، چاپگر زیستی، scaffold fabrication)
  3. آزمایشگاه نانوکاربردها در پزشکی

• ایجاد کلین‌روم سطح II برای پروژه‌های تولید محصول زیستی
• تدوین پروتکل‌های ایمنی زیستی و بهره‌برداری صحیح از تجهیزات

شاخص‌های ارزیابی: تعداد تجهیزات نصب‌شده، تعداد پروژه‌های پژوهشی فعال، جذب بودجه پژوهشی

3-      ارتقاء پژوهش‌های بین‌رشته‌ای و انتشار علمی

• تعریف طرح‌های پژوهشی مشترک میان رشته‌های پزشکی، مهندسی، علوم پایه و نانو
• حمایت از پایان‌نامه‌های کاربردی با امکان تجاری‌سازی
• ایجاد پایگاه داده پروژه‌های پژوهشی برای جلوگیری از تکرار و افزایش بهره‌وری
• حمایت از انتشار مقالات در ژورنال‌های Q1 و بین‌المللی

شاخص‌های ارزیابی: تعداد مقالات منتشر شده، شاخص H اعضای هیئت علمی، مقالات حاصل از پایان‌نامه‌ها

4-      توسعه ارتباط با صنعت و تجاری‌سازی علم

• راه‌اندازی مرکز نوآوری و شتاب‌دهنده ویژه فناوری‌های پزشکی
• شناسایی چالش‌های صنعت و تعریف پروژه‌های حل مسئله
• طراحی دوره‌های مشترک با حضور اساتید دانشگاه و مدیران صنعتی
• حمایت از ثبت اختراعات و ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان

شاخص‌های ارزیابی: تعداد قراردادهای صنعتی، تعداد پتنت‌ها، تعداد استارتاپ‌های شکل‌گرفته

5-       گسترش تعاملات بین‌المللی

• عقد تفاهم‌نامه با دانشگاه‌های برتر جهان در حوزه فناوری‌های پزشکی
• تبادل استاد و دانشجو در قالب فرصت‌های مطالعاتی و پروژه‌های مشترک
• برگزاری همایش‌ها و کارگاه‌های بین‌المللی
• مشارکت در کنسرسیوم‌های تحقیقاتی منطقه‌ای و جهانی

شاخص‌های ارزیابی: تعداد همکاری‌های بین‌المللی، پروژه‌های مشترک، افزایش دیده شدن جهانی دانشکده

تقویم زمان‌بندی کلی برنامه

 

 

اهداف عملیاتی و اقدامات اجرایی

درصد پیشرفت	زمان‌بندی	شاخص ارزیابی	اقدامات اجرایی	هدف عملیاتی	ردیف
100 درصد	۶ ماه اول	سرفصل‌های به‌روز شده، میزان رضایت دانشجویان	بازنگری و به‌روزرسانی سرفصل دروس با رویکرد مهارتی- راه‌اندازی کارگاه‌های آموزشی تخصصی	ارتقاء کیفیت آموزش نظری و عملی	1
10 درصد	یک سال	میزان بهره‌برداری از تجهیزات، تعداد پروژه‌های تحقیقاتی انجام شده	تجهیز آزمایشگاه‌های تخصصی با فناوری‌های نوین- ایجاد اتاق تمیز (Clean Room)	توسعه زیرساخت‌های آزمایشگاهی و تحقیقاتی	2
80 درصد	سالانه	تعداد مقالات ISI و Q1، طرح‌های مشترک	تعریف طرح‌های پژوهشی بین‌رشته‌ای- تشویق اعضای هیئت علمی به انتشار در مجلات معتبر	افزایش تولیدات علمی با کیفیت	3
15 درصد	۱۸ ماه	تعداد استارتاپ‌های شکل‌گرفته، قراردادهای صنعتی	راه‌اندازی مرکز نوآوری و شتابدهنده- برگزاری دوره‌های کارآفرینی	تجاری‌سازی تحقیقات و ارتباط با صنعت	4
20 درصد	دو ساله	تعداد تفاهم‌نامه‌ها، برنامه‌های مشترک آموزشی/پژوهشی	عقد تفاهم‌نامه با دانشگاه‌های معتبر جهان- تبادل استاد و دانشجو	توسعه همکاری‌های بین‌المللی	5

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

پیشنهادهای ویژه برای پیشبرد موفق برنامه

• ایجاد یک «دفتر هماهنگی رشته‌های نوین» برای پیگیری اجرایی برنامه‌ها
• اختصاص بودجه ویژه فناوری‌های پیشرفته از طریق جذب خیرین و نهادهای دولتی
• طراحی داشبورد نظارت بر پیشرفت برنامه عملیاتی
• راه‌اندازی دوره دکتری بین‌رشته‌ای «نانو-مهندسی بافت» با پذیرش مشترک بین رشته‌ای

 جمع‌بندی

با توجه به ماهیت تحول‌آفرین رشته‌های علوم سلولی کاربردی، مهندسی بافت و نانوفناوری پزشکی، اجرای یک برنامه عملیاتی منسجم و هدفمند می‌تواند مسیر توسعه پایدار این رشته‌ها را در دانشکده فناوری‌های نوین پزشکی هموار کند. این برنامه با تکیه بر توان داخلی، تعاملات خارجی، و نوآوری علمی، زمینه‌ساز تربیت نسلی نوآور، پژوهشگر و کارآفرین خواهد بود که پاسخگوی نیازهای نوین حوزه سلامت و فناوری است.